Zwykle bardzo uroczyście obchodzimy 1 września rocznicę wybuchu II wojny światowej - ataku niemieckiego na Polskę .Często przy tej okazji zapominając o fakcie, że Polska we wrześniu 1939 r została zaatakowana przez dwóch potężnych agresorów, hitlerowskie Niemcy i stalinowski Związek Radziecki. A przecież nie jesteśmy w stanie przewidzieć jak potoczyłyby się losy wojny z Niemcami, gdyby 17 września ZSRR nie wbił nam "noża w plecy". Bohaterscy obrońcy ojczyzny, polscy żołnierze zostali pozbawieni możliwości obrony w oparciu o rozległe terytoria kresów wschodnich. Niemcy i Związek Radziecki nigdy nie pogodziły się z postanowieniami traktatu pokojowego w Wersalu i pokoju w Rydze, w których straciły na rzecz odrodzonej II Rzeczpospolitej rozległe terytoria. Oba te państwa w sytuacji politycznej izolacji mimo różnic ideologicznych nawiązały ze sobą współpracę podpisując traktat na przedmieściach Genui w Rapallo (16 kwietnia 1922 r. ), pogłębiając ją układem berlińskim z 24 kwietnia 1926 r. Obie strony zdawały sobie sprawę, że dążąc do obalenia nowego systemu pokojowego nie osiągną swych celów drogą pokojową. Dlatego też oba państwa konsekwentnie dążyły do militaryzacji  i rozbudowy własnych potencjałów wojennych. Wówczas niewielu polityków polskich i europejskich zdawało sobie sprawę, że ich wspólną ofiarą miała stać się nasza ojczyzna. Po dojściu Hitlera do władzy cele Niemiec i ZSRR były podobne, chodziło odzyskanie terytoriów utraconych po I wojnie światowej, łączyło się to z ogólnie nakreśloną linią polityczną - w przypadku ZSRR zakładając "rewolucję europejską", w przypadku Niemiec zdobycia "przestrzeni życiowej". Nie trudno tu dostrzec , że w każdym wariancie uderzenia, z zachodu czy ze wschodu, to właśnie Polska stawała się pierwszym celem agresji.  To właśnie ta wspólnota interesów łączyła działania sojuszników.

"Cud nad Wisłą" - wielka bitwa warszawska 1920 roku . Lord D'Abernon określił starcie pod Warszawą w sierpniu 1920 r., jako "18-tą najważniejszą bitwą w dziejach świata". Czy rzeczywiście miała ona tak wielkie znaczenie? Jak do niej doszło, skąd bolszewicy wzięli się pod Warszawą? Nigdy nie wypowiedziana przez żadną ze stron wojna polsko-bolszewicka, toczyła się na niezbyt zresztą szeroka skalę od połowy lutego 1919 r. W tym czasie obie strony zaangażowały główne siły na innych frontach, gdyż zarówno odrodzone państwo polskie, jak i powstała bolszewicka (komunistyczna) Rosja miały wielu przeciwników. W tym czasie Piłsudski jako Naczelnik Państwa i naczelny wódz przeprowadził tylko jedną większą operację. W kwietniu zajął Wilno. Łudził się, że wyparcie sił bolszewickich z tego rejonu ułatwi polsko-litewskie współdziałanie. Niestety kształtujące się wówczas państwo litewskie swego głównego wroga widziało w odrodzonej Polsce, co utrudniało realizację koncepcji Piłsudskiego zmierzającego do stworzenia federacji antyrosyjskiej. Przełom w toczącej się od kilkunastu miesięcy wojnie nastąpił wiosną 1920 r., 25 kwietnia Piłsudski rozpoczął ofensywę, która miała zadać przeciwnikowi decydujący cios. Uderzył na Ukrainie i szybkim marszem zajął Kijów. W akcji tej chodziło nie tylko o cel militarny - rozbicie sił bolszewickich na tym terenie, od militarnego ważniejszy był cel polityczny. Stanowiło go wsparcie sprzymierzonego z Polską atamana Semena Petlury w tworzeniu anty rosyjsko zorientowanej państwowości ukraińskiej. Ukraińcy, poza nielicznymi wyjątkami nie wykazywali jednak większej chęci do popierania wojsk polskich wkraczających do Kijowa. Jak w przypadku Litwy , także na Ukrainie dążenia do stworzenia federacji pozostać musiały w sferze marzeń. Tymczasem Armia Czerwona przeszła do kontrofensywy, z rejonu "bramy smoleńskiej" , którą udało się zatrzymać dopiero na linii Wisły , miedzy innymi pod Warszawą, a blisko także Włocławka i Torunia. Bitwa toczona od 15 sierpnia została poprzedzona wielką mobilizacją sił całego narodu , który na czele z politykami stanął ponad podziałami politycznymi i regionalnymi partykularyzmami. Sama bitwa została starannie opracowana przez Piłsudskiego, który ostatecznie plan bitwy wcielił w życie. Warto jednak nadmienić, że swój udział w planie bitewnym mieli szef sztabu gen. Rozwadowski i francuski doradca gen. Weygand. Starcie na przedpolach Warszawy, w którym od walk obronnych wojska polskie przeszły do śmiałej ofensywy znad Wieprza przyniosło naszej armii i osobiście Piłsudskiemu wielki sukces. Bolszewicy zostali odrzuceni daleko na wschód, gdzie jesienią w kolejnej wielkiej bitwie "niemeńskiej" przypieczętowano sukces odniesiony pod Warszawą. Wojna z bolszewikami była wygrana, zakończył ją traktat pokojowy w Rydze , podpisany 18 marca 1921 roku. Dla wielu historyków i polityków, nie tylko polskich, bitwa ta ocaliła nie tylko odradzającą się Polskę , ale przekreśliła możliwość rozszerzenia rewolucji na inne kraje Europy , do czego dążyli bolszewicy.

M.W.